(một bài dài và tâm huyết, nhất định phải đọc nha mọi người, vì câu cuối)
Ngày nay, hầu như doanh nghiệp nào cũng có dashboard. Nhiều công ty thậm chí sở hữu hàng trăm dashboard đang “chạy” mỗi ngày từ Sales, Marketing đến HR, Product.
Nhưng nếu hỏi thật lòng những người sử dụng: có bao nhiêu dashboard thực sự giúp họ ra quyết định? Bao nhiêu cái chỉ được mở lên cho… có lệ?
Trong quá trình làm việc với cả startup và tập đoàn lớn, mình đã từng thấy những dashboard “đẹp như tạp chí” nhưng không ai đụng tới, và cũng từng gặp những dashboard trông rất đơn giản nhưng mỗi tuần đều giúp CEO đưa ra quyết định nhanh và chính xác.
Vì sao lại có sự khác biệt đó? Tại sao có những dashboard dù được đầu tư nhiều công sức vẫn bị “bỏ xó”, trong khi vài bảng số liệu rất “thô” lại trở thành công cụ không thể thiếu?
Bài viết này sẽ giúp bạn lý giải điều đó:
– Điều gì khiến một dashboard trở nên “tệ”?
– Một dashboard “tốt” thực sự cần những gì?
– Và quan trọng hơn: Làm sao để bạn thiết kế dashboard khiến người dùng muốn mở mỗi ngày?
DASHBOARD LÀ GÌ VÀ MỤC ĐÍCH THẬT SỰ
Hiểu đơn giản, dashboard là công cụ trực quan hóa dữ liệu, giúp người dùng theo dõi tình hình, phát hiện vấn đề và ra quyết định nhanh chóng.
Tuy nhiên, điều quan trọng là: dashboard không phải để “trưng bày số liệu”, mà để PHỤC VỤ HÀNH ĐỘNG.
Một dashboard tốt không nhất thiết phải “đẹp”. Nó cần giúp người xem trả lời được câu hỏi: “Tôi nên làm gì tiếp theo?”
Tùy vào mục đích, dashboard thường chia thành 3 loại:
1/ Dashboard vận hành (Operational):
Cập nhật theo thời gian thực, dùng để giám sát hoạt động hàng ngày. Ví dụ: số đơn hàng đang xử lý, số ticket đang chờ hỗ trợ.
2/ Dashboard phân tích (Analytical):
Dùng để đào sâu insight, tìm nguyên nhân. Ví dụ: phân tích lý do khách hàng rời đi, hoặc yếu tố ảnh hưởng đến conversion rate.
3/ Dashboard chiến lược (Strategic):
Tóm gọn các KPI cấp cao cho lãnh đạo. Ví dụ: doanh thu theo quý, tăng trưởng người dùng, chỉ số NPS theo thị trường.
Vấn đề là: rất nhiều dashboard “tệ” xuất phát từ việc không rõ mục tiêu phục vụ. Bị “nửa vời” giữa theo dõi, phân tích, ra quyết định, cuối cùng không làm rõ được vai trò nào cả.
Dashboard chỉ hữu ích khi được thiết kế xoay quanh mục tiêu cụ thể chứ không phải chỉ là tập hợp các số liệu sẵn có trong hệ thống.
VÌ SAO CÓ NHỮNG DASHBOARD TỆ?
Một dashboard “tệ” không phải vì thiếu effort, mà vì không phục vụ đúng mục tiêu, đúng người dùng, đúng ngữ cảnh. Dưới đây là những lý do phổ biến khiến dashboard trở nên… vô dụng:
1. Không rõ đối tượng sử dụng
Nhiều dashboard được xây dựng theo kiểu “cho tất cả cùng xem”, kết quả là:
– Nội dung dàn trải
– Giao diện dài dằng dặc
– Người dùng không biết nên nhìn vào đâu
Trong khi đó:
– Dashboard cho CMO sẽ khác hẳn với dashboard cho Sales
– Dashboard cho CEO cần tầm nhìn tổng quan, còn nhân viên vận hành cần chi tiết, có khả năng lọc linh hoạt
Không xác định rõ người dùng → dashboard không phục vụ được ai cả.
2. Ôm đồm quá nhiều chỉ số
Tâm lý “cho đủ hết, thiếu lại bị hỏi” dẫn đến những dashboard có:
– 36 biểu đồ
– 12 bảng số
– Kéo dài vài màn hình
Nhưng càng nhiều chỉ số → càng mất trọng tâm → người dùng không biết nên hành động từ đâu.
3. Thiết kế kém UX/UI
Dashboard “tệ” thường có:
– Biểu đồ sai loại (dùng pie chart cho số liệu quá sát nhau)
– Màu sắc gây nhầm lẫn (màu đỏ cho số tốt, màu xanh cho số xấu)
– Bố cục rối, không dẫn dắt
Thiết kế không chỉ là đẹp, mà là tư duy trình bày dữ liệu rõ ràng. Nếu không làm được điều đó → insight sẽ bị bỏ lỡ.
4. Không gắn với ngữ cảnh kinh doanh
Dashboard đẹp nhưng không trả lời được câu hỏi “So what?” thì cũng vô nghĩa.
Ví dụ: Dashboard HR hiển thị tỷ lệ nghỉ việc, số người apply, thời gian tuyển dụng… nhưng không giúp trưởng phòng quyết định có nên tuyển thêm người hay giữ chân nhân sự.
5. Dữ liệu sai hoặc không cập nhật
Sai số, lỗi kỹ thuật hoặc dữ liệu cũ → làm mất niềm tin vào dashboard
→ Và khi người dùng không còn tin tưởng, họ sẽ không bao giờ mở lại.
TÓM LẠI: Dashboard tệ không phải do “code dở” mà do thiếu định hướng thiết kế, thiếu bối cảnh, và không có người dùng thật trong quá trình xây dựng.
DASHBOARD TỐT TRÔNG NHƯ THẾ NÀO?
Dashboard tốt không nhất thiết phải đẹp mắt nhưng phải thật sự hữu ích để ra quyết định. Dưới đây là những đặc điểm rõ ràng của một dashboard “xài được”:
1. Trả lời được câu hỏi kinh doanh
Dashboard tốt không hiển thị dữ liệu một cách “vô tội vạ” mà được thiết kế để trả lời 1 nhóm câu hỏi cụ thể như:
– “Chiến dịch marketing có hiệu quả không?”
– “Sales tuần này tăng hay giảm?”
– “Tháng tới nên tập trung vào thị trường nào?”
Mỗi chỉ số xuất hiện đều phục vụ mục tiêu hành động.
2. Người dùng hiểu ngay trong 5 giây
Dashboard tốt có layout mạch lạc:
– Từ tổng quan → chi tiết
– Từ trái qua phải, từ trên xuống dưới
– Màu sắc nhất quán (xanh = tốt, đỏ = xấu)
Nếu người dùng mất hơn 5 giây để định hình bố cục → cần xem lại thiết kế.
3. Có khả năng drill-down
Một dashboard tốt nên có 2 tầng:
– Tầng đầu: Snapshot nhanh để ra quyết định
– Tầng sau: Cho phép đào sâu theo kênh, nhóm người dùng, thời gian…
Ví dụ: Conversion rate giảm → có thể drill-down để xem theo từng kênh quảng cáo.
4. Thiết kế UX/UI tối ưu
Nguyên tắc “less is more” được áp dụng:
– Tối đa 2–3 màu chủ đạo
– Mỗi dashboard chỉ phục vụ 1 mục tiêu
– Không quá 7 biểu đồ trên 1 trang
– Dùng biểu đồ đúng loại dữ liệu (không dùng pie chart với >3 nhóm)
5. Dữ liệu đáng tin cậy và cập nhật kịp thời
Dashboard phải:
– Không có sai số
– Cập nhật theo đúng thời điểm (real-time hoặc theo lịch)
Ví dụ thực tế:
+ Dashboard cho CMO: 5 KPI cốt lõi: CPA, CAC, ROI, số lead, tỷ lệ chuyển đổi → đủ để quyết định trong 2 phút.
+ Dashboard cho Sales: Tập trung pipeline, khách hàng, deal status → giúp xác định ưu tiên trong ngày.
TÓM LẠI: Dashboard tốt = Đúng người + Đúng mục tiêu + Hành động được ngay
6 NGUYÊN TẮC ĐỂ XÂY DỰNG DASHBOARD HIỆU QUẢ
Dashboard hiệu quả là kết quả của tư duy thiết kế tốt + làm việc chặt chẽ với người dùng cuối + thử nghiệm thực tế. Dưới đây là 6 nguyên tắc cốt lõi:
1. Bắt đầu từ câu hỏi kinh doanh
Đừng bắt đầu bằng việc hỏi “Mình có dữ liệu gì để show?”. Hãy hỏi:
– “Người dùng cần ra quyết định gì?”
– “Vào mỗi sáng thứ 2, họ thường xem số nào?”
Dashboard tốt luôn bắt đầu bằng câu hỏi, không phải từ data source.
2. Xác định rõ người dùng và ngữ cảnh
– CEO cần tổng quan, ít thao tác
– Nhân viên cần chi tiết, thao tác linh hoạt
→
Biết rõ ai dùng & dùng khi nào → thiết kế mới phù hợp.
3. Giữ nguyên tắc “less is more”
Thà thiếu một chỉ số nhưng rõ ràng còn hơn đủ hết mà rối rắm. Giống như làm slide: càng rõ thì càng mạnh.
4. Chọn biểu đồ đúng với loại dữ liệu
– Dữ liệu thời gian → Line chart
– So sánh → Bar chart
– Thành phần → Stacked/Donut
– Phân phối → Histogram
Sai biểu đồ = Sai cảm nhận = Sai quyết định
5. Gắn dữ liệu với hành động
Mỗi chỉ số nên trả lời được: Xem xong thì làm gì?
Nếu không giúp ra quyết định → dashboard chưa hoàn thành nhiệm vụ.
6. Thử nghiệm trước khi triển khai rộng
Hãy quan sát người dùng thật:
– Họ có hiểu không?
– Họ có biết bấm vào đâu không?
– Có số nào họ… bỏ qua không?
Dashboard là sản phẩm “sống” nên cần tinh chỉnh liên tục.
KẾT LUẬN
Một dashboard tốt không được đánh giá bằng độ “đẹp” mà bằng mức độ hữu ích trong việc ra quyết định.
Dashboard tệ không vì thiếu effort, mà vì thiếu định hướng, thiếu mục tiêu và thiếu người dùng thật trong quá trình thiết kế.
Trước khi xây dashboard tiếp theo, hãy tự hỏi:
“Dashboard này giúp người dùng hành động nhanh và đúng hơn không?”
Nếu câu trả lời là “Có” => bạn đang đi đúng hướng.
Nếu là “Không chắc”=> đã đến lúc quay lại từ câu hỏi kinh doanh đầu tiên.
Vì một thế giới dashboard dễ hiểu, dễ dùng và thật sự tạo ra giá trị.
Cheers!
– Xem ngay Lộ trình học Data Analyst chuyển ngành thành công trong vòng 5-8 tháng
– Xem ngay Lộ trình Khóa Power BI Mastery để bắt đầu học Power BI và nâng cấp kỹ năng phân tích (dành cho người mới bắt đầu)
– Tham gia Vietnam Data Analyst Forum – #1 Informative Group để học hỏi và chia sẻ kiến thức về Data Analytics
– Cập nhật lịch khai giảng, chương trình ưu đãi và nhận tư vấn chuyển ngành miễn phí tại Data Coaching 1 on 1 – UniGap
